2015нче елны? 27нче январенд? Мордовия Республикасы ??м Пенза ?лк?се Россельхознадзор Идар? ?ит?кчесе Александр Николаевич Федонин урынбасарлары - Николай Алексеевич Давыдов ??м Светлана Борисовна Карманова, белгечл?ре бел?н пресс- конференция ?тте. 2014 ел эш йомгаклары буенча Идар? ?ит?кчесе Александр Николаевич Федонин с?йл?де. 2014нче елда Идар? белгечл?ре ике регион буенча 5687 (2013нче елда 5705) тикшер?-кис?т? чаралары ?тк?р? н?ти??сенд? 2083 т?ртип бозу (2013 елда 2127) буенча 1128 боерык-предписание чыгарганнар. Мордовия буенча Идар? б?лекл?ре хезм?тк?рл?ре бел?н 2701 тикшер?-к?з?т? чаралары ?тк?реп 2083 т?ртип бозу очракларын ачыклаганнар. 1569 (1458не 2013 елда) административ протокол т?зеп, 4679 ме? сум (3548ме? сум 2013 елда) штраф куйганнар. Шул акчаларны? 3% (141 ме? сум) - федераль бюджетка, 18% (803 ме? сум) - Мордовияг?, 79%  (3430 ме? сум) ?ирле (местный) бюджетка кертелг?н.
Конференция барышында А.Н.Федонин Мордовияд?ге азык-т?лек иминлеге, агымдагы елда регионыбыздагы эпизоотия ситуация турында, ветеринария даруларын д?рес куллануны тикшер? ??м д??л?т карантиныны? фитосанитар н?ти??л?ре, б?ртекле ашлыкны? ??м орлыкларны? сыйфатын, аны эшк?рт? саклыгын тикшер?, авыл ху?алыгы карамагындагы д??л?ти ?ирл?рне к?з?т? эшл?ре турында с?йл?де. Башка федераль структуралар, ?ирле ?зидар?, СМИ бел?н хезм?тт?шлек ит? турында да ишеттерде.
- ?ирне? ху?асы булырга тиеш, - ди Александр Николаевич, аралашуын д?вам итеп. Авыл ху?алыгы билгел?нешенд?ге ?ирл?р буенча  ?ир м?н?с?б?тл?рен ?айга салу м?сь?л?л?ре  муниципаль власть органнары ?чен  ?стенлекле булырга тиеш. ?ир ?лешл?ре гомумм?н (общий) баланста. М?с?л?н, ?ирл?рне М?ск??лел?р к?пл?п сатып алдылар ??м б?ген алар эшк?ртелми тора. Аларны табып ?авапка тарту - катлаулы эш. Болай булырга тиеш т?гел.
Россияг? ел саен 140 илд?н ?семлек т?ренд?ге 20 миллионнан артык продукция кертел?. Илне? фитосанитар куркынычсызлыгын т?эмин ит?г? юн?лдерелг?н чараларны гам?лг? ашыру ветеринария ??м фитосанитария к?з?тчелеге буенча федераль хезм?т ??м аны? территориаль органнарына й?кл?нг?н, ди ?ит?кче.  Т?рле карантин корткычлар, ?семлек авырулары ??м ч?п ?л?н  орлыклары кер? куркынычы да берм?-бер арта. Карантин объектлар безг? зур к?л?мд? икътисадый зыян салырга м?мкинн?р. М?с?л?н, б?р??гед?ге алтынсу нематода вирусыны? таралуы гына да елына  зур зыян китер?. ?тк?н ел Зубово-Поляна, Атюрьево, Краснослободск районнарына карантин билгел?нде. Биред? ?стерелг?н б?р??гене? бер килосы да башка районнарга сатылырга тиеш т?гел иде.
Карантин объектларны ачыклау МР буенча “Россельхознадзор” идар?сене? д??л?т инспекторлары тарафыннан республикага кертел?че продукцияне, шулай ук, авыл ху?алыгы культуралары ч?ч?лекл?рен фитосанитария тикшер? юлы бел?н башкарыла. Пестицидлар буенча к?з?т?-надзорда т?б?нд?ге факт ачыкланды: белгечл?ребез ясаган анализлар азот ашламасыны? сыйфаты 10% т?б?нлеген к?рс?тте. Азот ашламасы урынына доломит оны кушканнар. Бу факт у?ышны? т?б?н булуы бел?н д? б?йле, ди ?ит?кче. Урман ху?алыгындагы ылыслы агачларда жук-усач агач кайрыларын кимереп эшт?н чыгарганга да кайбер урман ху?алыкларына карантин билгел?нг?н иде. Мордовия республикасы ??м Пенза ?лк?се территориял?рен? сортлылык ??м ч?ч?лек ?злекл?ре, ??рт?рле авырулар  ??м  корткычлар  бел?н  зарарланган орлыклыкматериал керт? очракларын  булдырмау ?чен  б?тен чараларны к?р?, шуны? бел?н ??м??риятебезне ??м гомум?н илебезне куркынычсыз азык-т?лек, биологик чиста продукция бел?н т?эмин ит? эшен? д? зур ?леш керт?.
2014 ел н?ти??л?ре буенча ветеринар б?лек хезм?тк?рл?ре  план буенча 151 ??м  плансыз 899 тикшер? ?тк?рг?нн?р. Болар арасында еш мал-туарны ташу, чалу, эшк?рт?, барлыкка килг?н продуктларны сатуны д?рес булмаган юллар бел?н башкару тора. Ел агымында уздырылган биологик тикшер?л?р н?ти??сенд? бруцеллез, хламидиоз, лептоспироз ??м сальмонеллез кебек йогышлы авырулы хайваннарны табып юк итк?нн?р. Мисал итеп Чамзинка районы кош ?стер? фабрикасын атарга м?мкин. Идар? ?ит?кчесе шулай ук чит ?ирл?рд?н кертелг?н ашамлыклар куркынычсызлыгы, 2014 елны? 06 августында Россия Федерациясе Президентыны? чыгарылган Указы нигезенд?  аерым схема буенча легальл?штер?г? эл?кк?н аерым категория товарлар турында с?йл?де.
Александр Николаевич Россия Федерациясе территориясенд? африка чумасыны? эпизоотик х?ле хакында х?б?р итте. Хайваннарны? котыру, бруцеллез ??м башка йогышлы авырулар бел?н авыру очраклары бар, ди. ?тк?н елда Россия Федерациясенд? африка чумасы авыруыны? 105 ?лк?д? терк?л?е билгеле. Болар Ярославль, Тверь, Тула, Ростов, Воронеж, Волгоград, Тамбов, Саратов, Белгород, Псков, Краснодар ?лк?л?ре. Вирусны кеше ??м кан суыручы б???кл?р, кыргый ду?гызлар тарата. Мордовия Республикасы буенча “Россельхознадзор” идар?се республикада ду?гызчылык бел?н ш?гыльл?н?че барлык ху?алыкларны тагын бер кат кис?теп, ??мм?сене? д? ябык режимда эшл?рг? тиешлеген иск?ртк?н. Ду?гызчылык бел?н ш?гыльл?н?че фермаларда ??м ш?хси ярд?мче ху?алыкларда азык-т?лек калдыклары бары тик термик эшк?ртел? аша ?тк?нн?н со? гына хайваннарга бирелерг? тиеш. Югарыда ?йтелг?нн?рд?н чыгып, идар? республика территориясен? авыруны кертм?с ?чен барлык чаралар кулланыла ??м тал?пл?рне ?т?рг? чакыра.
Мордовия Республикасы ??м Пенза ?лк?се Россельхознадзор Идар?се хезм?тк?рл?ре ?тк?н ел д?вамында 627 тикшер? чаралары ?тк?рг?н. Шуннан 503 т?ртип бозу очрагы билгел?нг?н. Нигезд?, эшк?рт?, саклау, продукция ?итештер?, сату  урыннарында контрольне к?ч?йтк?нн?р. Киресенч? булган очракта административ ??м ?инаять ?авап-лылыгы каралган.
- Бизнесны тикшер? астында тотарга кир?к, ди А.Н.Федонин. ?ле ген? ялган документлар буенча кертел? торган 21 тонна ду?гыз итен Пенза чигенд? хезм?тк?рл?ребез тоткарлады. Тагы прокуратура бел?н бер-беребезне а?лап ?иткерм?? очраклары да бар. М?с?л?н, металлы манный ярмасын балалар бакчаларына тарата яздылар. Балалар ашаса н?рс? булыр иде?!. Без тоткарладык, ?мма “Превышение должностных обязанностей” диг?н предписание алдык. ...Прокуратурада “состав преступления” юк дидел?р, ? бу манканы ашап авырган баларны к?рг?ч кен? бу товарны алып ташларга р?хс?т ит?р идел?рме?!
Технологиял?рд? ?сем к?рен?. «Меркурий» диг?н электрон система эшл?-ребезг? ?и?еллек кертер, ч?нки барлык документ, барлык эш бу системага терк?лерг? тиеш. ??м шул система аша тел?с? кайсы вакыт мал-туар яки ?семлек кая ?стерелеп, кайсы ?ирд? эшк?ртелеп кайда сатылуына кад?р к?з?теп булыр.
Мордовия Республикасы ??м Пенза ?лк?се Россельхознадзор Идар?сене? д??л?т ветеринар б?леге ?ит?кчесе Ринат Камиль улы Чумарин хайван бугазлау цехларын к?з?т? ничегр?к ?тк?рел? диг?н сорауга ?авабы т?б?нд?:
- Беренчед?н, бу цех ?урналларын планлы р?вешт? тикшереп кил?без. Еш кына плансыз тикшер?л?р д? ?тк?р?без. К?з?т?-тикшер? эшебез ачыктан-ачык р?вешт? ?т?. Тел?с? кайсы вакытта журналистларны ?зебез бел?н тикшер? командировкаларына алып чыга алабыз. Тизд?н «Меркурий» электрон системасы эшли башлый. Аны? аркылы тел?с? кем ??м тел?с? кайсы вакытта малны бугазлау, кайда эшк?ртел? ??м сатылуына кад?р вертуаль ки?лект? к?з?теп булыр, ди Ринат Камиль улы Чумарин.
Белешм?. Мордовия Республикасы ??м Пенза ?лк?се Россельхознадзор Идар?се 5 юн?леш буенча эшли. Мордовияд? - 90, Пензада - 70 белгеч, 20 - кече персонал, транспорт паркы хезм?тк?рл?ре алга куелган бурычларын тормышка ашыра. 2015нче елны? 5нче апреленд? Мордовия Республикасы ??м Пенза ?лк?се Россельхознадзор Идар?сене? барлыкка кил?ен? 10 ел тула. ? Россияд?ге бу хезм?тк? 11 ел тула.

Наил? Насырова