Халыкара Туган тел к?не алдыннан Мордовия Республикасы М?гариф министрлыгы тарафыннан республика м?кт?пл?ренд? туган телл?рне, шул ис?пт?н, татар теле ??м ?д?биятын укытуны камилл?штер?, белем бир?не? сыйфатын к?т?р?, с?л?тле укучыларны сайлап алу максатында 2014нче елны? январенд?, Б?тенроссия предмет олимпиадаларыны? республика турлары ?тк?релде. ?и??чел?рне котлау ??м б?л?кл?? 20нче февральд? М.Е.Евсевьев исеменд?ге педагогия институты бинасында тантаналы р?вешт? оештырылган иде.Чара тел турындагы кечкен? фильм бел?н башланып китте.Мукшы, ?рз?, татар телл?ре ??м ?д?би-ятлары олимпиадаларында ?и??чел?рне котлау кич?сен Мордовия м?гариф министры урынбасары Елена Петровна Солдатова тантаналы ачып ?иб?рде. Укучыларны котлап ??м телне? тормыштагы роле, ???мияте, ана телене? ш?хес т?рбиял??д?ге урыны турында болай ди: «Халыкны? теле - аны? рухи тормышыны? и? яхшы, беркайчан да ши?ми, м??ге яш?реп тора торган и? матур ч?ч?ге. Телд? халык ??м аны? Ватаны ?анлы р?вешт? г??д?л?н?, телд? халыкны? б?тен рухи тормышыны? тарихы чагыла, - ди Елена Петровна К.Ушинский с?зл?ре бел?н. - Мордовияд? рус, мордва, татар ??м башка телл?р бер-берсен баетып яшил?р».
Олимпиадалар «Государственная поддержка талантливой молодежи» диг?н х?к?м?т Программасы нигезенд? ?тк?рел?. Е.П.Солдатова Мордовияд?н чит ?лк?л?рд? яш?г?н мордва халкыны? в?килл?ре - укучылар ??м укытучыларын аерым кайнар котлады ??м мукшы, ?рз? телл?ре буенча регионара олимпиадасында ?и??чел?рг? ?ылы тел?кл?р тел?п грамоталар ??м б?л?кл?р тапшырды.
Татар теле ??м ?д?бияты предметлары буенча грамота ??м б?л?кл?рне х?рм?тле Альмира Х?мз? кызы Габунова тапшырды. Ул с?зен «Т?рле телл?р, ч?ч?кл?р б?йл?мене? т?рле т?ст?ге чуклары к?к, - дип башлады. - Телл?ребез м?д?ни к?пт?рлекне чагылдыра. Тел ??рвакыт халыкны? рухи х?зин?се, м?д?ни мирасы булып кала. Рус телен ??м Россияд? яш??че башка халыклар телл?рене? ?зенч?леген саклау, ?стер? - б?генге к?нд? безне? алда торган м??им бурычларны? берсе. Россия халкыны? с?йл?м культурасын к?т?р? - ул рухи, ?хлакый м?сь?л? ген? т?гел, б?лки социаль с?яси ???миятк? д? ия. Тел – милли тормышны? консерватив элементларыны? берсе д?. Без традициял?ребезне, телне, м?д?ниятыбызны белерг? тиешбез. К?пме к?п тел бел?без, шулкад?р бай без, дип галим с?зен ?зг?ртеп ?йтте Альмира Х?мз? кызы. Мордовияд? гомер ит?че ??р халык тулы канлы милли-м?д?ни тормыш бел?н яши, ди. Аннары ул б?л?кл?? ?лешен? кереште.
Татар теле буенча беренче урынны Л?мбер? районы Татар Тавла гомуми т?п м?кт?бе 9нчы сыйныф укучысы Адикаева Айг?л, Кадошкино районы Латышовка урта м?кт?бе 10нчы сыныф укучысы Абуткина Альбина, татар ?д?бияты буенча Рузаевка районы Татар Пешл? урта м?кт?бе 9нчы сыйныф укучысы Чугунова Сабина, укытучылары Муртазина Альфия Фатих кызы, Поташова Светлана Равиль кызы, Саляева Сания Спартак кызы бел?н 19-21нче февраль к?нн?ренд? Татарстанда ?т? торган регионара олимпиадасында к?чл?рен сынаштылар. Шу?а б?л?кл?? Темников районы Тархан урта м?кт?бе11нче класс укучысы Шехмаметьева Дианадан башланды. Укытучысы Мамлеева Нурия Хафиз кызы. Шулай ук Мордовия м?гариф министрлыгы грамотасы ??м призы бел?н икенче ??м ?ченче урыннарны яулаган призерлар алды. Ул - Дубенка районы Кочкурово урта м?кт?бе 9нчы сыйныф укучысы Мухутдинова Алсу (Узбякова Альфия Кеддюс кызы), Рузаевка районы Татар Пешл? урта м?кт?бе укучысы Овчинникова Карина (Саляева Сания Спартак кызы) идел?р. Торбеево районы Татар Й?н?се т?п м?кт?бе укучысы Чумарин Ш?мил (Агишева Альфия М?хм?т кызы), Ельник районы Мордовские Пошаты урта м?кт?бе 10нчы класс укучысы Утешева Альфия (Утешева Сания К?мил кызы) тантаналы кич?д? юк идел?р. 11лел?р арасында Ромодан районы Алтар урта м?кт?бе укучысы Халикова Гульнара (Кузяева Фаил? Хафиз кызы) да б?л?кл?нде.
Татар ?д?бияты буенча беренче урыны яулаган Чугунова Сабина Татарстанда б?йгед?, дидек. Унлылар арасында ?и??че укучы юк иде. Беренчелекне яулаган Л?мбер? районы Пензятка урта м?кт?бе 11нче сыйныф укучысы Бикмурзин Риян (Юмаева Рауза М?кадд?с кызы) б?л?кл?нде. Шулай ук ??мгыяви оешма – «Якташлар» («Земляки») исеменд?ге Мордовия Республикасы татарлары региональ милли-м?д?ни автономиясене? олылар Советы ?ит?кчесе Рафаил З?ки улы Аширов ?тенече буенча Альмира Х?мз? кызы Габунова оешма исеменн?н аерым б?л?кне Бикмурзин Риянга тапшырды.
Призерлар - 9лылар арасында: Л?мбер? районы Татар Тавла гомуми т?п м?кт?бе укучысы Адикаева Айг?л (Муртазина Альфия Фатих кызы) ??м Кильдеев Заур (Кильдеева З?йн?б Х?с?ен кызы), 11лел?р арасында Ромоданово районы Алтар урта м?кт?бе укучысы Илькаева Лариса (Мусалеева Венера Галл?м кызы) б?л?кл?ндел?р. 10нчылар арасында Ельник районы Акчеево урта м?кт?бе укучысы Тангалычева Галия (Шехмаметьева Гульнара Х?лим кызы) юк иде.
2014нче елгы татар теле ??м татар ?д?бияты олимпиадаларында беренче урыннарны яулаучыларга диплом ??м б?л?кл?р Мордовия Республикасы татарлары «Якташлар» («Земляки») диг?н региональ милли-м?д?ни автономия идар?се р?исе (председатель правления) Надия Низаметдин кызы Азисова исеменн?н шулай ук Альмира Х?мз? кызы Габунова тапшырды.
Мордовиябезне? х?к?м?т ??м ??м-гыять эшлеклел?ре туган тел турында чыгыш ясадылар. Алар арасында Республикабыз милли с?яс?т министры урынбасары Александр Иванович Каргин Мордовиябезд? рус, мукшы, татар ??м башка тел в?килл?ре элек-элект?н дус яши ??м ?с? дип с?зен башлады. Мордовияд? м?д?ниятл?р, динн?р, телл?р т?рлелеге ??м халыклар дуслыгы бел?н су тамчысындагы кебек б?тен Русия чагыла. К?п гасырлар д?вамында т?рле милл?т ??м т?рле дин тотучы кешел?р бер-берсе бел?н тыныч ??м тату яш?г?н т?б?к ул Мордовия. Тагы кеше тормышында телне? тарихи, с?яси, м?д?ни роле турында мисаллар бел?н тулыландырып с?йл?де.
Александр Иванович Туган тел к?не алдыннан залдагы яшь талантларга, Илне? кил?ч?ген?, матур тел?кл?р юллады. Шулай ук татар теле олимпиадасы ?и??чесен, Шехмаметьева Диананы, Мордовия милли с?яс?т эшл?ре министрлыгы грамотасы ??м аерым призы бел?н б?л?кл?де.
Кич? концерт номерлары бел?н ?релеп ?тте. Татар ?ырын оста Л?мбер?не? икенче м?кт?бе 11нче сыйныф укучысы Сиушева Алина ?ырлап, к??елл?рне тибр?тте.

Наил? Насырова