Татарстан м?д?ният министрлыгы оештырган Проект нигезенд? ачылган «Белем» диг?н этном?д?ни балалар лагере 21нче октябрьд?н башланып бер атна Старошайгово районы «Отрада» диг?н ш?хси ял йорты ?ирлегенд? эшл?де. Темников, Кадошкино, Рузаевка, Л?мбер? районнарыннан унбиш бала ?ылы, барлык шартлары да булган матур б?лм?л?рд? яш?дел?р, т?мле – т?мле мантыйлар, шулпалар ??м башка ашлардан авыз иттел?р, р?х?тл?неп татар теленд? аралашып милли м?хитк? чумдылар.

Проектта катнашучылар яш?? урыннарына урнашканнан со?, к?н т?ртибе бел?н каралган эшл?рг? чумып киттел?р. К?зне? т?рле т?сл?рен? буялган кояшлы урманына экскурсияг? чыккан чакта, и?ади эшл?ре ?чен, т?рле кул асты материаллары ?ыеп, Сания Спартак кызы Саляева ??м Рауза Мокадд?с кызы Юмаева ?ит?кчелегенд? эшл?рен эшл?п, якларга да ?лгер?л?р.
Кич ?ит? бел?н «Ис?нме, яшьт?ш!» диг?н танышу кич?се ?т?. Унбиш баланы? ??рберсе ?зе турында чыгыш ясый, со?ыннан «Белем» диг?н этнолагерьне? ?ырын, девизын сайлап отрядларга да б?лен?л?р. Шунда ук отрядларга «Тапкырлар», «Йолдызлар», «Аккошлар» диг?н исемн?р биреп, девизларын уйлап тапканнар, ?ырларын яттан ?йр?нг?нн?р, стена газеталары да чыгарып ?лгерг?нн?р. Озын юлдан арыган, саф ?ава сулап р?х?тлек хисе кичерг?н балалар т?мле йокыга чумганнарын сизми д? калалар. ? икенче к?нне ирт? зарядкадан башлана. Линейкада ?тк?н к?нг? н?ти?? ясап, ?ит?кчел?р и? оста и?ади эш ??м и? актив ял ит?чег? грамоталар бел?н призлар тапшыралар, алдагы эшл?р бел?н таныштыралар.
- Ми?а биред? бик охшады. ?ит?кчел?ребез бел?н берг? оештырган т?рле мероприятиял?р, конкурслар кызык-лы ?тте. Мин биред? я?а дуслар таптым. Лагерьд? булу ми?а кил?ч?кт? сагынып иск? алырлык булып х?терд? уелып кала, - ди аралашканда Поташова Альбина Кадошкино районы Латышовка м?кт?бене? сигезенче сыйныф укучысы.
К?зне? ?ылы кояш нурлары т?р?з?д? уйнаклап, ?зен? чакырып торган вакытта урамга чыкмый булдыра алмыйсы?. Этнолагерд?гел?р д?рр?? урамга чыгып саф ?ава сулыйлар. Тыштагы к?зге матурлыкка хозурлангач, милли татар уеннарыны? белг?нн?рен уйнап, я?аларын ?йр?неп вакытларыны? ?тк?нен сизми д? калалар. Т?мле т?ш ашын ашагач, пешекчел?рен? р?хм?тл?рен белдерерг? д? онытмыйлар. Бераз ял итеп алгач, «Туган телем- назлы г?лем» диг?н татар теле д?ресе, «Яраткан шигырем» диг?н конкурс, милли м?д?ниятыбыз, тарихыбыз ?лк?л?рен? кагылган темаларны кузгатып КВН да ?тк?рг?нн?р. КВНда Рузаевка районы Татар Пешл? м?кт?бе укучылары Ларина Альмира, Мухаммедова Эльвира, Чугунова Альбина к?п бел?л?ре, тапкырлыклары бел?н аерылып тордылар; грамотата, б?л?кл?рне? д? и? к?бен алар алганнар.
?ченче к?н, урамнан керг?ч, “Туган ягым –яшел бишек” р?сем конкурсында и?ади эшл?рен яклаганнар ??м концерт программасы т?зеп репетиция д? ?тк?рг?нн?р.  «Белем» диг?н ял, с?лам?тлек туплау ??м милли мохитк? чуму лагеренд?, кызганычка каршы, яш?смер кызлар гына булды. ?мма аларны? к??еле бер д? китекл?нм?де. Волейбол дис?? – болейбол, футбол дис?? – футбол уйнадылар.
- Ми?а лагерьд? булырга бик охшады, ч?нки без биред? ял ит?без, т?рле-т?рле чаралар уздырабыз. Биред? мин ?зем? я?а дуслар таптым ??м алар бел?н бик тату торабыз. Пионербол, футбол уйный бел? идем, ? мен? милли уеннарны? берсе булган «…бакчабызга б?р??ге ч?чтек без» диг?нне уйный белми идем, ?йр?ндем, ди Вергасова Алсу, Л?мбер? районы Аксен урта м?кт?бе укучысы.
Д?ртенче к?н укучылар Мордовиябезд? исемн?ре билгеле булган татарлар бел?н очраштылар. Лагерчылар к?че бел?н ?зерл?г?н «Милли м?д?ниятыбыз бел?н горурланабыз» диг?н концертны «Якташлар» («Земляки») диг?н Мордовия татарларыны? региональ милли - м?д?ни ??мгыятьчелеге председателе Надия Низаметдин кызы Азисова, «Юлдаш» газетасы корреспонденты Наил? Х?лил кызы Насырова ??м Проект ?ит?кл?п грант яулаган «Якташлар» ??мгыятьчелегенд? яшьл?р бел?н эшл?? секторы ?ит?кчесе Фагим Фатих улы Шафиев, Мордовия республикасы м?селманнарыны? ?з?к идар?се (ЦДУ мусульман Мордовии) ?ит?кчесене? беренче урынбасары Ш?мил х?зр?т Сабитов та концертны карап, балалар ?чен шатландылар.
Концертны Рузаевка районы Татар Пешл? м?кт?бе укучысы Ларина Альмира “Р?хим итегез” шигыре бел?н башлап ?иб?рде. Т?рле районнан килг?н укучылар башкаруында бик матур ?ырлар, шигырьл?р, м?з?кл?р, биюл?р, Мордовияд? ?йтел? торган такмаклар я?гырады.Т?рле конкурсларда, нич? ел республикада ?тк?н татар ?д?бияты олимпиадасында ?и??че, регионарасында катнашып Мордовия республикасы й?зен? тап т?шерм?г?н Темников районы Тархан авылында яш?г?н Шехмаметьева Диана чын артистлар к?к матур милли киемн?рен киеп биеде д?, ?ырлады да, пьесадан ?зекне д? с?хн?л?штерде, программаны да алып баручыларны? берсе д? иде. Шундыйлар турында «с?хн?д? туган», дил?р.Тагы Л?мбер? районы Пензятка м?кт?бе укучысы Каримова Мехребан турында ?йт?се кил?: Узбекистаннан Пензяткага яш?рг? к?чеп килг?ч, Мехребанны? ?ти-?нисе бертавыштан кызлары татар телен ?йр?нер дип м?кт?п директоры Надия Харис кызына тел?кл?рен белдер?л?р. К?п тел бел? кешене баета гына, телл?р артык булмый диг?н Каримов Равиль ?ф?нде. Б?ген Мехребан матур иттереп татар теленд? с?йли, ?ырлый, т?рле конкурсларда ?и?еп чыга. ?йтелг?нн?рг? концертта д?лил к?п булды. Мехрегон этнолагерьд? ?йр?нг?н шигырен с?йл?г?ч, республика к?л?менд? ?тк?н «Туган тел» б?йр?мд? с?йл?г?н «?бием? кунакка» диг?нен башкарып ?и??че булуы иск? алынды. “Белем”д? д? т?рле грамоталар яулады ул.
- Мин “Белем” лагеренд? ?земне комфортлы хис иттем. Тудырылган шартлар, оештырылган чаралар, я?а дуслар – барысын да озак сагынып с?йл?рлек итеп х?теремд? калды. Биред?н кайтып кит?рг? ?лгерм?дем, ? кыска вакытта алган ист?лекле к?нн?рне сагынам инде. Кил?се елга да шулай очрашса идек, ?мма озаккарак, дип фикер алышты Кадошкино районы Большие Поляны авылында яш?г?н Алсу Кильдеева. «Алсу чараларны? т?рлесенд? актив катнашты, с?л?тле бала, б?л?кл?ре д? байтак”, - ди бертавыштан Рауза Мокадд?совна бел?н Сания Спартаковна.
«Якташлар» диг?н Мордовия татарларыны? региональ милли - м?д?ни ??мгыятьчелеге председателе Надия Низаметдин кызы Азисова балалар алдында чыгыш ясап, тормышыбызда татар телене? тоткан урыны, ??мгыятьчелекне? туган телне саклау, тарихыбызны ?йр?н?, милли м?д?ниятыбызны баету турында с?йл?де. Фагим Фатих улы Шафиев балаларга Проектны? максатларын ишеттерде ??м кил?ч?кт? милли-м?д?ни м?хитк? чуму максатын тормышка ашырган лагерьне? чикл?рен тагы да ки??йт? турында ?йтте. Ш?мил х?зр?т Сабитов туган татар телебез борынгы ??м ??рьяклап ?сеш алган телл?рне? берсе, ди. Сез, телебезне д?вам иттер?чел?р, б?генг? безне тырышлыгыгыз, булдыклылыгыз бел?н шатландырасыз, ди.
Кунаклар матур ч?й ?ст?ле оештырдылар, укучыларны? ??рберсен? ??м тырыш укытучыларына зур б?л?кл?р д? алып килг?нн?р; берг?л?п аралаштылар, р?х?тл?неп т?млушкалар бел?н ч?й эчтел?р.
Проект нигезенд? оештырылган «Белем» диг?н этнолагерьд? Мордовия м?кт?пл?ренд? укучы балалар татар телебезг?, халкыбызга, милли м?д?ниятыбызга игътибарларын арттырып рухларын баеттылар, ялларын н?ти??ле оештырдылар; ?зара дус, тату яш?дел?р. Шу?а ?ст?п, Сания Спартаковна с?зл?рен ?иткер?се кил?: “...Со?гы к?н. 25нче октябрь.Чемодан каефе. Кит?се килми. Ирт?нге линейка - лагерьд? булган к?нн?рне? н?ти??се. Балалар чиратлашып уй-фикерл?рен ?йтеп чыктылар. Барысыны? к?зл?ренд? яшь б?ртекл?ре, кит?сел?ре, аерылышасылары килми. Балаларны? р?хм?т с?зл?ре арасыннан и? охшаганы “..сезне? кебек, Рауза Мокадд?совна, Сания Спартаковна, к?бр?к шундый укытучылар булсын иде!” Бу с?зл?рне ишетк?ч,?зебез д? чыдый алмадык, ?ылап ?иб?рдек. К?пме кир?к ки??ндер? ?чен! Чыннан да бу лагерь к?пме баланы дуслаштырды, якын итте.?лб?тт?, аерылышырга авыр.  Кил?ч?кт? д? шушындый лагерьлар к?бр?к булсын иде!?земн?н ??м балалар исеменн?н р?хм?тл?ребезне белдер?без! Оештыручыларга ис?нлек-саулык, озын гомер, эшегезд? у?ышлар телибез!Бик зур р?хм?т ?йт?се кил? Татар Пешл? урта м?кт?п директоры Шамонова Флора ?хм?т?ан кызына шушы лагерьга ?иб?рг?н ?чен. А?а кил?ч?кт? ис?нлек-саулык ,зур у?ышлар телим! Я?а очрашуларга кад?р!”
- «Белем» диг?н этнолагерьне оештыручыларга зур р?хм?тебезне белдер?без. Саляева Сания Спартак кызы ??м Юмаева Рауза Мокадд?с кызы чын педагоглар; бик тырышлар. Ата-аналар исеменн?н аларга аеруча р?хм?тлебез, дип телефоннан ?йтте Темников районы Тархан авылыннан Нурия Хафиз кызы Мамлеева.
Шундый Проектлар ешрак булсын иде.

Н.Х?лил