Яшьлек. Г?з?л чор. Хыяллар, максатлар кора торган чор. Яшьлек диг?ч, гад?тт? ул романтик т?сл?рд? к?заллана. ?зенн?н-?зе к?п буыннар яттан белг?н ?ади Такташ с?зл?ре иск? т?ш?. Л?кин, ??р чорда да яшьлек хисл?р ки?легенн?н ген? тормаган. ? б?генге к?н кил?ч?к буыннан у?ышлар к?т?.Белем, ??н?р алу учреждениел?ренд? кызу чак: берл?ре - ЕГЭ бир?, берл?ре – диплом яклый, х?к?м?т имтиханы тапшыра. Барысыны? алдында кил?ч?к. Югары уку йортларын т?мамлап, алган белгечлек буенча эшк? урнашу алда. ?ле ген? Н.П.Огарев исеменд?ге МГУны? аграр институты ветеринария б?леген т?мамлаучы Айг?л Р?шит кызы Юмаева бел?н аралашырга туры килде. Кил?ч?кк? планнары бел?н кызыксындым. ?йтеп кит?рг? кир?к, вузда ветеринар-терапевт белгечлеге буенча тир?н белем алган, ??мгыять эшенд? актив катнашкан, я?алыклар бел?н кызыксынучан студент 5нче июньд? беренче х?к?м?т имтиханын тапшырачак. Барлыгы ике госэкзамен тапшыра бу уку йортын т?мамлаучылар, ? диплом эше якламыйлар. Айг?лг? июль башында белгечлек дипломын бирерл?р. Алда – якты юл. Дипломлы белгеч башкалабыз ветлечебницасында хезм?т юлын башлаячак. Шунысы кызыклы: техник ??н?рл?р буенча белем алган югары уку йортлары студентларыны? к?бесе, укыган чорда ук, ?з ??н?рл?ре буенча эшли башлый. ? бу ис?, хезм?т хакы кечкен? булса да, бер ел-ел ярым стаж булдырырга м?мкинлек бир?. Югары уку йортларын т?мамлап, алган ??н?ре буенча эш таба алмый й?рг?н яшьл?р аз т?гел. «Финанслар ??м кредит» ??н?рен алганнар, укып бетерг?ч эшне 1-3 ай эзл?с?л?р, «Т?з?че ??м архитектура» белгечлеге алганнарга оешмалар ?зл?ре килеп эш т?къдим ит?л?р. МГУны? ректоры С.М. Вдовин ?йт?енч?, 2013нче елда барлыгы 19 742 студент белем алды ??м 4 149 кеше югары белемле белгеч дип язылган диплом бел?н олы юлга озатылды, ди. Шул ук вакытта халык ху?алыгыны? ??р тармагында урта ??н?ри белемг? ия булучыларга зур кытлык сизел?. Ш???рл?рд? бара торган зур т?зелешл?рг? гади ??н?р иял?ре - ташчылар, биз??чел?р, электр, сантехника осталары, эретеп ябыштыручылар кир?к. Авыл ху?алыгында да кадрлар ?итми. К?п ?ирд? механизаторларны?, терлекчел?рне? сафын ?лк?н?я баручы буын в?килл?ре т?шкил ит?. Шунысы да бар: со?гы елларда авыл ху?алыгына заманча, компьютер бел?н идар? ител? торган техника кайта башлады, аларга махсус ?зерлеге булмаган механизаторларны утырту м?мкин т?гел. Катлаулы трактор-машиналар бел?н идар? ит? ?чен теоретик ??м практик к?некм?л?рг? ия булган яшьл?р кир?к. МГУны? аграр институтын т?мамлаган, уку барышында практика чорында осталыгын чарлаган яшь кадрлар н?къ мен? шул тал?пл?рг? ?авап бир? д?. Республикабызда мондый уку йорты булу авыл ху?алыгын кадрлар бел?н т?эмин ит? ?чен зур м?мкинлекл?р тудыра. Быел да Н.П.Огарев исеменд?ге МГУны? аграр институтында т?мамлаган егет ??м кызлар арасында туган т?б?генд? эшк? урнашучылар аз т?гел. Моннан тыш, язгы-??йге практика чорында да институтта белем алучы егет-кызлар к?м?к ху?алыкларга, агрофирмаларга сизелерлек ярд?м к?рс?ттел?р. Кыр эшл?ре чорында кайсы гына басуга килс?? д?, комбайнчы буларак ашлык суктырган яки ындыр табагында хезм?т куйган, язгы ч?ч?не у?ышлы ?тк?рг?н студентларны к?рерг? м?мкин. Х?к?м?т авылга кайткан яшь белгечне йорт, у?ай шартлар, зарплатага ?ст?м?л?р бел?н т?эмин ит?.
Б?ген я?а технологиял?р, алдынгы ачышлар, ф?н ?сешен булдырган проектлар да кызыксындыра. Н?къ 20 ел д?вамында шул юлда физика ??м химия институты хезм?тк?рл?ре. Аны? директоры Константин Николаевич Нищев бел?н аралашканда, бу югары уку йортында 600 артык студент укуы, 106 выпускнигы турында ?йтте. Барысы да диярлек бюджет группаларында сайлаган профессиял?рене? нечк?лекл?рен? т?-шен?л?р, я?а к?н тал?бен? ?авап кайтарган лабораториял?рд? ф?н бел?н шогыльл?н?л?р. Быел беренче тапкыр “Медицинская физика» профиле буенча белгечл?р ?зерли башлыйбыз. Бу профессия кешел?ре югары технологияле медицина ?з?кл?ренд?ге диагностика ??м д?валау ?и?азлары - МРТ, УЗИ ??м башкалары бел?н эшл?рл?р. Бу профессия кадрларын ?зерл??не б?генге к?н тал?п ит?. ? ИФХда барлыгы 25 лаборатория эшли. Аларны? берсенд? б?генге студен – выпускник Навлётов Эльдар Радик улы радиотехника нечк?лекл?рен ачыклап язган дипломыны? со?гы санауларын т?г?лли, практик ?лешен тулыландыра. Вузны т?мамлагач, безне? студентлар эшк? урнашып у?ышларга иреш?л?р, профессия баскычлары буенча мен? перспективалары да бар, ди Константин Николаевич. Кил?ч?гебез яшьл?р кулында!
Уку эшл?ре буенча директор урынбасары Ирина Николаевна Евтеева Эльдар турында гел мактап с?йл?де: «...укуда да ?лгер, беренче курстан азаккысына кад?р профсоюз лидеры, футбол бел?н мавыга. Шундый булдыклыларга ОАО «Саранский телевизионный завод», ОАО “Мегафон» фирмасыннан эшк? т?гъдимн?р килеп тора. Эльдарны да «Мегафон”нан базалы станциял?р буенча инженер вазыйфасына чакырдылар”. Аралашканда Эльдар Рафик улы: “Институтта (ИФХ) укырга кызыклы, студентларга белем алу ?чен барлык шартлар тудырылган. Биред? радиотехника буенча алган белем конкурентлы: т?рле оешмаларга эшк? чакыручылар байтак. Физика ??м химия институтын т?мамлавыма бер д? ?кенмим. ?мма и? беренче чиратта армия сафында хезм?т ит?рг? телим», - ди. ?йтеп кит?рг? кир?к, Эльдар Саранск башкалабызда туып-?ск?н (?ти-?нисе д? ш???рд? туганнар), 39нчы м?кт?пне т?мамлаган. Эльдарны? энесе Руслан да шул ук институтны? 4нче курс студенты. Руслан футбол буенча спорт мастеры кандидаты. Институт Мактау тактасында фотосы эленеп тора.
М.Е.Евсевьев исеменд?ге педагогия институтыны? чыгарылыш курс студентлары б?ген диплом эшл?рен? со?гы юлларын язу бел?н м?ш кил?л?р. МГПИны? табигый (естественно) - технология факультеты студенты Г?з?л Тахир кызы Донская да шулай ук диплом эшен язып бетер? инде. Алда аны яклыйсы ??м бер х?к?м?т имтиханы тапшырасы бар. Шуннан со? профессиясе буенча хезм?т юлы башлана. Эйтк?небезч?, кил?ч?к яшьл?р кулында.

Наил? Насырова