Я?а гына аяк баскан 2014 ел илебезд? М?д?ният елы буларак игълан ителде. Елларны нинди д? булса темага багышлап уздыру традицияг? ?йл?нде; м?д?ният тармагы в?килл?ре бу елга шактый ?метл?р баглый. Мордовия Главасы Владимир Дмит-риевич Волков “Послание Главы Республики Мордовия Государственному Собранию Республики Мордовия» диг?н м?р???гатенд? болай ди: “2014 год объявлен в России Годом культуры. Мной подписан указ об участии Мордовии в его проведении.

В программе, подготовленной Правительством республики, запланирован целый комплекс мероприятий. Но хочу подчеркнуть: Год культуры объявлен не для того, чтобы мы проводили только праздники и фестивали. Понятие «культура» мы должны рассматривать в самом широком смысле, имея в виду и сложившиеся в обществе духовно-нравственные принципы, и наше воспитание и образование, и даже поведенческую практику в повседневной жизни. Очень важно, чтобы каждый из нас это осознал и привнес в общее дело что-то свое – я обращаюсь не только к работникам культуры, но и ко всем жителям республики, некоммерческим организациям, представителям бизнеса. Давайте все вспомним о том, что мы - наследники величайшей культуры, которую обязаны не только беречь, но и приумножать.
Особое внимание в этом году будет приковано, конечно, к учреждениям культуры. Важно дойти до каждой сельской библиотеки, до каждого клуба, наполнить их новыми формами работы, эффективно используя все имеющиеся площади».
М?д?ният елы у?аеннан якташларыбыз фикерл?рен д? белешеп узыйк. Алар бу у?айдан нил?р уйлый ик?н? Моны? турында бернич? фикер туплап, укучыбызга ?иткерерг? уйладык.
М?д?ният елы турында Темников районы Тархан урта м?кт?бе директоры Халис? Сафиулла кызы Кугушева нил?р уйлый ик?н?
- Ватан, патриотизм - бу т?шенч?л?р туган тел, милли м?д?ният, тради-циял?р ??м Россия халыкларыны? тарихы бел?н тыгыз б?йл?нг?н. Туган тел ул – безне? барыбызны? да м?д?ни мирасыны? бер ?леше. Татар халкы, татар милли рухы, с?нгате ?сешт? ??м халыкны? да ?з м?д?ниятына омтылышы к?ч?я бара кебек, шул ук вакытта глобализация яшьл?рне аерып та алып кит? сыман. Шу?а к?р? быел безне? м?гъриф?т ?лк?се хезм?тк?рл?ребез ??м м?д?ниятыбыз милли ?сешк? нигез булырлык я?а адымнар ясар дип ?метл?ник.
М?кт?бебезд? шул у?айдан ф?нни-гам?ли конференциял?р, милли уеннар, ?д?би-музыкаль, интеллектуаль-тематик кич?л?р, балалар этнографик ярминк?се ?.б. бик к?п чаралар узачакбыз. Педагогларны? к?пкырлы к?нд?лек эшл?ре ярд?менд? м?кт?бебезд? ??м районыбызда м?д?ният с?яс?те тормышка ашырыла, ??мгыятебезне? рухи байлыклары саклана. М?д?ният диг?нд?, ?д?бият та кер? инде. А?а безне? х?к?м?тебез акча да б?леп бир?, аны кайгыртучы кешел?ре д? куелган. Шулай да, м?кт?пл?рне татар теле ??м ?д?бияты предметлары буенча (ФГОС тал?пл?рен? туры килг?н) я?а д?вер д?реслекл?ре бел?н т?эмин ит? ?з?кл?штерелс? иде, матур ?д?биятка да игътибарны к?ч?йтерг? кир?к дип уйлыйм мин.
Дубенка районы Кочкурово урта м?кт?бе укытучысы Альфия Кеддюс кызы Узбякова фикере кызыклы булды.
- Узып китк?н ел экологияг? багышланган иде. Зурдан кубып табигать анабызны сакладык. Мордовия табигате 2013 елдан у?ды диг?н фикер ?йтерг? батырчылык итм?с?м д?, м?кт?бебезд? табигатьне саклау буенча берникад?р чаралар оештырылган иде; барлык чараларда укучыларыбыз ??м укытучыларыбыз, ата-аналарыбыз катнашты.
2014нче елны шулай атагач, м?д?ни тормыш ?анлана т?ш?р, т?рле проектларга акчалар к?бр?к б?ленер диг?н ?мет т? бар м?д?ният тармагында эшл??чел?рд?. ?мма театр, концерт яис? башка чаралар оештырудан бигър?к, ад?м балаларыны? ??мгыятьт? ?з-?зл?рен тотышы, эчке культурасы, ?зара м?гам?л?л?ре д? бик кыймм?т бит. Монысы да м?д?ниятны? ?хлак-?д?п диг?н к?рк?м бер тармагы. Ул якны да онытмаска тиешбездер.
М?д?ният елында укучыларга илебез музейларына с?ф?р кылу м?мкинлеге бирел?ч?к. Саранск башкалабыз ??м республикабыз тарихи урыннары буенча экскурсия маршрутлары эшли; я?алары да ачылачак. Татар классик якташ язучыларыбыз Ш?риф Камалга, ?ади Такташка, Габдрахман ?пс?ламовка багышланган маршрут ачылса иде. Бу мирасыбызны саклап калу ?лк?сен? зур ф?йда булып калыр. Тагы с?нгать м?кт?пл?ре, авылларда м?д?ният сарайлары рекон-струкциял?нс? иде. Бу ?лк?д? эшкуарларга да зур ?метл?р баглана; ?леге хезм?тт?шлек ?зене? матур ?имешл?рен алып килер дип ышанабыз. М?д?ният елында м?д?ният ??м меценатлык ч?ч?к атар дип уйларга урын бар.
Р?ссам, Саранск ш???ре икенче с?нгать м?кт?бе педагогы Хафиз Иб?тулла улы Бикбаев та М?д?ният елына зур ?мет бел?н карый. Ул:
- М?д?ниятка игътибар арту куандыра. Минем уйлавымча, быел планлаштырган программалар м?д?ният ?лк?сенд?ге к?пт?н борчыган ??м чишелеше ?итлекк?н м?сь?л?л?рг? игътибар юн?л-терг?, д?рес юлга борырга м?мкинлек бир?ч?к. Минем ?чен шундый ???миятле юн?леш – ул Россияд? заманча с?нгатьк? булышу ??м аны ?стер?.
М?д?ният - и? беренче чиратта даими ?с? баручы, алга омтылучы тере организм. ??рбер c?нгатьк?р ?зен Илен? кир?кле итеп тоярга тиеш. С?нгать модада булсын – бу д??л?тне? бурычы. Туплаган мирасыбызны сакларлык к?ч ??м зир?клек бардыр безд? ??м Россияд?, м?д?ният-с?нгатьне ?стерерд?й юллар ?ле бикл?нм?г?ндер дип ?метл?н?м.
М?д?ният елы системалы, планлы р?вешт? ?тк?рел?че эш булырга тиешлеген ачык а?лыйбыз. Кил?ч?к буында м?д?ни ихтыя?лар т?рбиял??г? аерым игътибар бирерг? кир?к. М?с?л?н, к?п санлы студентлар даир?се в?килл?ре театрларга т?гел, т?нге клубларга ?стенлек бир?. ? без аларга н?рс? т?къдим ит? алабыз? Яшьл?рне Ватаныбыз м?д?нияты бел?н кызыксындыру ?чен я?а механизмнар уйлап табарга кир?к. К?пмилл?тле яшьл?рг? т?рбия бир?че, ?йр?т?че, фикерл?рг? м??б?р ит?че сыйфатлы чаралар т?къдим ителерг? тиеш, дип уйлый Хафиз Иб?тулла улы фикерл?ре бел?н уртаклашканда.
2014 ел илебезд? М?д?ният елы дип игълан ителде. Ул нинди булыр, анысын вакыт к?рс?тер. Тик к??ел м?д?ният учакларыны? матди-техник базасын ныгыту, т?зекл?ндер? буенча ярд?м булмый калмас, дип ?метл?н?без.

Наил? Насырова