28 июньн?н м?селманнарыбыз уразага керг?н иде. Бу вакытта д?рес тук-лануыбызга бик игътибарлы булырга кир?к. Шул у?айдан табиб ??м дин ?хелл?ре ки??ш-т?къдимн?рен? колак салырга кир?к.- Изге Рамазан ае бара. М?селман-нарыбыз уразада. Ураза тоту акыллы, балигъ ??м с?лам?т булган ??рбер м?селманга фарыз. Карт кешел?рг?, й?клел?рг?, с?ф?рг? чыкканнарга, авыруларга ураза тотарга ки??ш ителми. ?зл?рен с?лам?т хис итк?н кешел?р ген? ураза тотарга тиеш. ?г?р кеше авыр физик эш бел?н ш?гыльл?нс?, ?йтик, кайнар мич янында, катлаулы, авыр шартларда эшл?с?, без а?а ки??ш итмибез. Ч?нки югары температура, эссе булганда, кеше тирл?п шактый гына су югалта, тир бел?н к?п кен? кир?кле тозлар чыга. ?г?р д? бу сынауны узарга м?мкинлекл?ре юк дип уйласалар, саулыклары булмаса, андыйларга да без ураза тотарга т?къдим итмибез, ч?нки организмнарына зыян китер?л?ре бар. Тагы кайбер хасталар билгеле бер вакытларда дару эч?рг? тиеш. Су бел?н дару эчеп ?иб?рс??, ураза? бозыла бит.
С?х?р ашау бел?н авыз ачу арасы быел 20 с?гатьк? якын. Организм ?чен шактый зур сынау бу. ?мма д?рес тукланганда бу сынауны яхшы гына ?т?рг? була. Билгеле, с?лам?т кешел?р ?чен ураза тоту бик файдалы, - ди Фагим х?зр?т Шафиев, Мордовия ??м??рияте м?селманнары Диния Наз?р?те м?фтие. Ашауга килг?нд?, ураза тоткан кеше аш казанын ?чк? б?л? белерг? тиешбез: бер ?леше - ашка, бер ?леше - суга, бер ?леше – ?авага. Шулай булгач, ис?н-сау уразаны ?тк?р?ч?кбез.
Ураза тотучыларны? рационында нинди ашамлыклар булырга тиеш, ягъни н?рс? ашарга кир?к диг?н сорау бел?н ГУЗ «Республиканский гериатрический центр» баш табибы Светлана Рафик кызы Смакаевага м?р???гать иттем. Гериатрия - (старик + лечение) олы яшьт?гел?рне д?валау диг?н с?з. Светлана Рафик кызы:
- Гад?тт? кеше организмы 4-5 к?н эченд? бу туклану режимына к?нег?, баштагы бернич? к?не ген? кыен була. Беренчед?н, сыеклык режимын сакларга кир?к. Ирт?нге с?х?р ашау бел?н берг? кичен авыз ачкан вакытта эчк?н сыеклык, тукланган ризыкны? барысын берг? кертеп, ике литрдан да ким булмаска тиеш. Шул чагында с?лам?тлекк? зыян килми. Инде ризыкларга килг?нд?, без ?ил?к-?имеш ашарга кушабыз. Кипк?н ?ил?к-?имеш – ?рек, к?р?г?, й?зем, кара ?имеш бик файдалы. С?х?р вакытында яхшылап пешерелг?н, сыйфатлы, итле, составына аксым керг?н ризыклар ашарга, ? майлы, кыздырылган ашамлыклардан тыелырга кир?к.
Авыз ачканда, ашказанына эшк?ртерг? ?и?елр?к булсын ?чен, кипк?н ?ил?к-?имеш кулланырга ки??ш ит?без, дидем. ?йтик, кичен авыз ачканда бер инжир, ?ч-биш к?р?г?, бер кара ?имеш т?къдим ит?р идем. Шуларны биш минут кайнатып чыгарып, суын да эч?рг? була. Гомум?н, б?тен ураза вакытында, к?н саен туклануны инжир бел?н башлап кара ?имеш бел?н бетерерг? кир?к дияр идем: бер инжир, ?ч к?р?г?, бер кара ?имеш ашарга ки??ш ит?м. Болай тукланганда кешел?рне? эчке органнары, эч?кл?ре, шул ис?пт?н й?р?ге д? яхшы эшли, организм ?зен? кир?кле микроэлементларны да ала. Ирт?нге якта сыр да кулланырга кир?к, ч?нки аны? составында кальций к?п. Шактый гына табиблар ирт?нге якта ботка, кальций булсын дип, эремчек, ?йр?н, катык, кефир кебек ?чкелтем с?т ризыклары т?къдим ит?. ?мма к?бр?к булмагае дип уйласа?, сыр кис?ге бел?н чикл?н? ?ит?. Кичке якта бик ?к симез булмаган итл?рд?н, ?йтик, тавык шулпасы ашарга була. Лимон сыгылган т?н?тм?л?р д? т?къдим ит?без. Кайнаган, чиста суга бер кашык бал салып, болгатып эч?рг? д? м?мкин. Билгеле, суны? сыйфаты яхшы булса, кайнатмаса? да ярый. ?мма х?зер шеш?л?рг? салып сата торган суларга да ышанып бетеп булмый, эч?к авырулары эл?г?е бар. Бигр?к т? авыз ачканда, кичен ашаганда ризык к?п т?рле ??м к?п булмаска тиеш. Кайвакыт ураза тотучылар ике ашаганда ?ч тукланган кад?р ашарга тырыша. Бу д?рес т?гел. Ашказанына ризыкны с?х?рг? кад?р эшк?ртеп бетер?се бар. Авыз ачу бел?н с?х?р арасындагы ?ч-д?рт с?гать эченд? к?п ризыкны эшк?ртеп бетер? м?мкин т?гел. Сер т?гел, авыз ачканда к?бр?к ашап организмына зыян китер?чел?р д? очрый. Билгеле, с?х?рд? к?п ашаса?, йоклап кит?е д? кыен.
Яшелч? ашау да бик файдалы. Билгеле, ?з бакча?да ?ск?н яшелч?не, ?ил?к-?имешне бернинди шикл?н?сез кулланырга була. Л?кин базардан сатып алганны яхшылап чистартмыйча, ?ылы су бел?н юмыйча кулланырга т?къдим итмибез. Витамин, микроэлементлар алам дип ашыкмыйк. Каш ясыйм дип к?з чыгаруы? бар. Шулай да зур физик эшт?, зыянлы шартларда эшл??чел?рг? без ураза тотарга т?къдим итмибез. ?йтк?немч?, нык тирл?п, организмдагы тозлар к?п чыкса, кешег? зыян кил?е бар, – дип с?йл?де ул безг?.

Н.Х?лил