Эш эшл?ми у?ыш булмый

Ч?ч?к атучы бакча зур, берн?рс? бел?н чагыштырып булмаган шатлык алып кил?. Аннары ?имешл?ре куандыра. Бакча ?стер?  белем, вакыт, к?ч ??м акча тора. Барысы турында республикабыз бакчачылары Ишейка авылында ?тк?н семинарда с?йл?дел?р. Кунакчыл «Ишейки» агрофирмасы атаклы бакчачыларны каршы алды. Алар ун еллап к?решми торганнар. Очрашуда Мордовияне? алдынгы бачачылык предприятиял?ре -  «Агросоюз- Красное Сельцо», «Мордовский» диг?н Ардатово совхозы, Краснослободск районы ГУП РМ «Плодовоягодный питомник» ??м я?а гына бакчачылык эшен? керешк?н Ковылкино районы «Сады Мордовии» диг?не. Андрей Николаевич Чубриков ?ит?кл?г?н «Ишейки» агрофирмасы да я?а гына эш башлаучылардан саналалар.
Бу очрашуны? оештыручысы – Мордовиябез авыл ху?алыгы ??м азык-т?лек министрлыгы. Аны? беренче урынбасары Юрий Иванович Голов, ?зе д? белемле бакчачы.
Темник ?ирл?ренд?ге Чубриковлар гаил?се патриотлылыгына исе? кит?р. Тамырлары Ишейка авылына тоташкан ?тиле уллы (улы Андрей Николаевич, М?ск??д? туып Австрияд? укыса да), акча эшл?п кече Ватаннарында бакча ?стер?г? борчырга уйлаганнар.
Алар бакчаны 2013нче елны? к?зенн?н ?ил?к-?имеш утырту бел?н башлап ?иб?р?л?р. 6 гектар ?ирд? жимолость, малина, карлыган куаклары утырталар. К?бр?к Россия селекциясе сортларын х?рм?т ит?л?р, ик?н. Куакчыкларны Томбов ?лк?се Мичуринск ш???ре бакчачылыгыннан (ВНИИ Садоводства им. Мичурина) кайтартканнар. 2011 елда шул ук институт агрофирманы? ф?нни тикшер? эшл?рен д? алып барганнар ??м килеп чыккан сораулар буенча консультациял?р д? ?тк?рг?нн?р. Институт ?ирне? бакчачылык эшен? ярак-лылыгын ?йр?неп м?йданчыкларга да б?лг?н, утырту материалыны? т?рен ??м сыйфатын да сайлаганнар.
?тк?н елны? к?зенд? инде 19дан артыграк гектар ?ирд? интенсив т?рд?ге (?имешл?рне ?ч елдан со? бир? торган сортлылар) алма бакчасы утыртканнар. Аларны? 8,6 га – шпалерда. Шулай ук Россияд? ?рчетк?н сортларны, бакчачылар колагын ирк?л?г?н Антоновка, Жигулевское, Подарок Графскому, Имрус, Ветеран, Вишневое диг?нн?рен утыртканнар.
Сусыз бакча ?сми инде! Шул максаттан авыл к?лен я?адан эшк? кертк?нн?р. Быел тамчылап су сиб? системасын да ремотлап бирг?нн?р. ?йтеп кит?рг? кир?к, кайчандыр бу урында колхоз бакчасы булган. Элекке система эшт?н чыгып аунаган, аны т?з?тк?нн?р да инде. Карт алмагачларны? корыган ботакларын киск?нн?р, яз башын, яш?рт? ?чен, ботакларын кис? эшл?рен башкарганнар. Бакчаны агрофирма ху?асы экологик принцип буенча ?стерерг? ?ыена, яки ?ил?к-?имеш агачларындагы кортларга, авыруларга каршы «химиясез» ген? к?р?шерг? ?ыена.
Болар барысы да бакчачылар ?чен к?н тал?п итк?н мисал булып тора. Семинарда катнашучылар бакчада ?ск?н шундый ?имешл?рд?н авыз итеп т? ?лгерг?нн?р. Тагы биред?ге агрофирма хезм?тк?рл?ре кунакларны т?мле жимолост кайнатмасы бел?н д? кос-таганнар.
Быел ?ил?кл?рне ?ыеп алып М?ск?-?д? сатканнар да инде. Кил?ч?кт? саклау ?чен саклагыч ??м эшк?рт? урыннары да булдырырга планлаштыралар.
Ю.И.Голов семинарда катнашучыларга х?к?м?тне? бу эшт? зур ярд?ме турында да с?йл?п бирде. Шулай итеп бакчачылык эше бел?н шогыльл?н? б?ген бик файдалы да, табышлы да.

Ми?ербанлы Митрял халкы

Шул ук Темник районында к?пт?н инде физик кимчелекле балалар ?чен интернат-йорт эшл?п кил?. Аларны? к?п дуслары, спонсорлары ??м иган?чел?ре д? елдан-ел арта. Быелгы ??йд? беренче тапкыр ?ирле мулла Рафаиль ?ф?нде Ялышев булып китк?н.
Ул Ураза б?йр?ме к?нне, абыстае бел?н, балалар йортына к?чт?н?чл?ре бел?н кил? ??м туган авылы Митрялга кунакка чакырып кит?. Гаил? башы, атлар ?рчет? бел?н шогыльл?н?. ??м шул у?айдан атланып й?р? ?чен д? ике малкай сатып алган. Балалар йортында т?рбиял?нг?н яш?смерл?рне, атта атланып й?ртер ?чен чакырырга ашыккан. Физик кимчелекл?рне д?валау юлыны? берсе булган акыллы атка атланып й?р? у?ай н?ти??л?рг? ирешерг? ярд?м ит?е турындагы иппотерапия турында интернеттан алган м?гълумат Рафаиль х?зр?тне? белемен тулыландыра. Атта атланып й?р? у?ай мотивация булдыра, тер?к-х?р?к?т аппаратына у?ай т?эсир ит?, авыру балаларга терн?кл?н?д? булыша. Бу д?валау юн?лешен балалар интернат-йорты медицина хезм?тк?рл?ре д? д?лилли. Шу?а администрация чакыруны хуплап каршы алган.
?тк?н д?ш?мбе балалар группасы Митрялга (нич?нче тапкыр) килг?нд? к?н кояшлы ??м матур иде. Кил?ч?к с?ях?тк? шатланган балаларны Рафаиль ?ф?нде Ялышев ?зене? 17 яшьлек улы Ильнур бел?н каршы алдылар. Башта барчасына балалар йорты медицина хезм?тк?ре В. Н. Павлушкина ??м ху?а атка атланып й?р? кагыйд?л?ре бел?н таныштырдылар. Линда исемле акыллы ат бел?н танышканда икел?н?л?р, ?илд?ге тузан т?сле, очып бетте. ? Рафаильне? «К?з алдыгызга китерегез, сез х?зер болытчыкта очасыз»  диг?н с?зл?ре бу с?ях?тк? ?кият т?смере кертте. Бу чыннан да шулай булды. Мансур Абдурахмановны? ??м Ирина Рыбакованы?, Андрей Никитин ??м Алена Кривенконы?, Даниил Бобровникны? атка атланып ике тапкыр муршрутларын ?йл?н?л?ре булды, шул вакыт балаларны? й?рл?ре кояш т?сле балкый башлады; к??елл?ре к?т?ренке булды. Р?семд? Ирина Рыбакованы атта чын оста кебек утыруын к?реп була.
Со?ыннан, кунакчыл татарлар гад?те буенча, п?р?м?ч ??м баллы т?м-томнар бел?н берг?л?п ч?й эчтел?р. Алган у?ай кичерешл?ре бел?н кунактагы балалар уртаклаштылар ??м чын к??елд?н биред?ге ?китт?ге т?сле чолганыштан кит?рг? тел?м??л?рен ?йттел?р. Линда исемле ат аларга бик т? ошаган; ул чынлап та акыллы. Шундый малкайларны тагы да к?бр?к булдыру турында ху?а да ?йтк?н. Мен? шулай ми?ербанлы Митрял халкы яши.

Н.Х?лил